➖➖ *મનહર છંદ*➖➖
👉🏿 કુલ બે પંક્તિમાં હોય છે.
👉🏿 કુલ ૩૧ અક્ષરો હોય છે.
👉🏿પ્રથમ પંક્તિમાં ૧૬ અક્ષર અને બીજી પંક્તિમાં ૧૭ અક્ષર હોય છે.
👉🏿યતિ ૮મા અને ૧૬માંઅક્ષરે હોય અને છેલલ્લો અક્ષરગુરૂ આવે છે. ( ગણસૂત્ર બંધારણ નથી.
🦋➖ *ઉદાહરણો* ➖🦋
➖ પોલું છે તે વાગ્યું એમાં કરી તે શી કારીગરી,
સાંબેલું વગાડે તો હું જાણું કે તું શાણો છે.
➖સાંભળી શિયાળ બોલ્યું, દાખે દલપતરાય
અન્યનું તો એક વાંકુ, આપના અઢાર છે.
➖ ચૌટામાં લુંટાણી મહારાણી ગુજરાતી વાણી,
જાણી તેનું દુઃખ ઘણો દીલગીર દિલ છું..
➖ નાગરવેલની જેવી નાજુકડી નાર વાંકી,
વાંકો એનો અંબોડો ને વાંકા એના વેણ છે.
🦋✍🏿 *જ્ઞાન કી દુનિયા* ✍🏿🦋
*🦋➖શિખરિણી છંદ*➖🦋
👉🏿કુલ અક્ષર ૧૭ હોય છે , યતિ ૬ કે ૧૨ મા અક્ષરે આવે છે.
👉🏿૯ લઘુ અક્ષર અને ૮ ગુરૂ અક્ષરપ્રથમ અક્ષર લઘુ,ત્યારપછી પાંચ ગુરૂ આવે.
👉🏿 બંધારણ :- યમનસભલગા (U- –/– – –/ U U U/ U U-/-U U/ U/ –)
🦋➖ *ઉદાહરણો* ➖🦋
➖કદી મારી પાસે વનવન તણા હોત કુસુમો.
➖ઊંડા અંધારેથી પ્રભુ! પરમ તેજે તું લઇ જા.
➖અસત્યોમાહેથી પ્રભુ! પરમ સત્યે તું લઇ જા.
➖હજી તારો હાલો મુજ કરણમહી રણઝણે.
➖નદી દોડે, સોળે ભડભડ બળે ડુંગર વનો.
➖મને એ ચક્ષુમાં પ્રભુ ! જગતતીર્થોત્તમ મળ્યું.
🦋➖ *જ્ઞાન કી દુનિયા* ➖🦋
🦋➖ *પૃથ્વી છંદ* ➖🦋
👉🏿 કુલ અક્ષર ૧૭ હોય છે , યતિ ૮ મા કે ૯ માઅક્ષરે આવે છે.
👉🏿૧૦ લઘુ અક્ષર અને ૭ ગુરૂ અક્ષરપ્રથમ અક્ષર ત્રણ લઘુ- ગુરૂ – લઘુ
➖બંધારણ:- જસજસયલગા (U-U, U U-, U-U, U U-,U- –, U, –)
🦋➖ *ઉદાહરણો* ➖🦋
➖ મને શિશુતણી ગમે સરળ સૃષ્ટિ સ્નેહ ભરી.
➖ભમો ભરતખંડમાં સકલ ભોમ ખુંદી વળો.
➖ધમાલ ન કરો જરાય,નહિનેણ ભીના થશો.
➖પ્રિયે તુજ લટે ધરું ધવલ સ્વચ્છ આ મોગરો.
🦋➖ *જ્ઞાન કી દુનિયા* ➖🦋
🦋➖ *શિખરિણી છંદ* ➖🦋
➖કુલ અક્ષર ૧૭ હોય છે , યતિ ૬ કે ૧૨ મા અક્ષરે આવે છે.
➖૯ લઘુ અક્ષર અને ૮ ગુરૂ અક્ષરપ્રથમ અક્ષર લઘુ,ત્યારપછી પાંચ ગુરૂ આવે.
➖બંધારણ :- યમનસભલગા (U- –/– – –/ U U U/ U U-/-U U/ U/ –)
➖➖ *ઉદાહરણો* ➖➖
➖કદી મારી પાસે વનવન તણા હોત કુસુમો.
➖ઊંડા અંધારેથી પ્રભુ! પરમ તેજે તું લઇ જા.
➖અસત્યોમાહેથી પ્રભુ! પરમ સત્યે તું લઇ જા.
➖હજી તારો હાલો મુજ કરણમહી રણઝણે.
➖નદી દોડે, સોળે ભડભડ બળે ડુંગર વનો.
🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋
🦋➖ *પૃથ્વી છંદ* ➖🦋
➖ કુલ અક્ષર ૧૭ હોય છે , યતિ ૮ મા કે ૯ માઅક્ષરે આવે છે.
➖૧૦ લઘુ અક્ષર અને ૭ ગુરૂ અક્ષરપ્રથમ અક્ષર ત્રણ લઘુ- ગુરૂ – લઘુ
➖બંધારણ:- જસજસયલગા (U-U, U U-, U-U, U U-,U- –, U, –)
➖➖ *ઉદાહરણો* ➖➖
➖ મને શિશુતણી ગમે સરળ સૃષ્ટિ સ્નેહ ભરી.
➖ભમો ભરતખંડમાં સકલ ભોમ ખુંદી વળો.
➖ધમાલ ન કરો જરાય,નહિનેણ ભીના થશો.
🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋
🦋➖ *સ્ત્રગ્ધરા છંદ* ➖🦋
➖ કુલ અક્ષર ૨૧ હોય છે , યતિ ૭ – ૭ – ૭ મા અક્ષરે આવે છે.
➖૯ લઘુ અક્ષર અને ૧૨ ગુરૂ અક્ષર હોય છે.
➖પ્રથમ ત્રણ અક્ષર લઘુ – લઘુ –લઘુ (– – –) અને છેલ્લો ત્રણ અક્ષરો ગુરૂ- લઘુ –લઘુ (U- –)
➖બંધારણ :- મરભનયયય (– – –,-U-, -U U , U U U,U – –, U – –, U – –)
➖➖ *ઉદાહરણો* ➖➖
➖ ઝંઝાવાતે ઘુમાવી એટલ વિતલ સૌ એક આકાશ કીધું.
➖દેવોને માનવોના મધુમિલન તણાસ્થાન સંકેતજેવા.
➖ધીમે ધીમે છટાથી કુસુમ રજ લઇ ડોલતો વાયુ વાયે.
🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋
🦋➖ *મંદાક્રાન્તા છંદ* ➖🦋
➖ કુલ અક્ષર ૧૭ હોય છે , યતિ ૪ અને ૧૦મા અક્ષરે આવે છે.
➖૭ લઘુ અક્ષર અને ૧૦ ગુરૂ અક્ષર હોય છે.
➖બંધારણ :- મભનતતગાગા (– – –,– U U, U U U, – -U, – -U, –,–)પ્રથમ ત્રણ અક્ષર ગુરૂ – ગુરૂ –ગુરૂ અને અંતિમ બે અક્ષર ગુરૂ હોય છે.
➖➖ *ઉદાહરણો* ➖➖
➖ રે પંખીડા ! સુખથી ચણજો, ગીતવા કાંઈ ગાજો.
➖રે રે શ્રધ્ધા ગત ગઈ પછી કોઈ કાળે ન આવે.
➖ ધીમે ઊઠી શિથિલકરને નેત્રની પાસ રાખી.
🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋
🦋➖ *માલિની છંદ* ➖🦋
➖ કુલ અક્ષર ૧૫ હોયછે, યતિ ૮મા અક્ષરે આવે છે.
➖બંધારણ :- નનમયય (U U U, U U U, —, U–, U–)પ્રથમ અને બીજા ત્રણ ગુરૂ –ગુરૂ-ગુરૂ (U U U) અને ત્રણ અક્ષરો ગુરૂ- લઘુ –લઘુ
🦋 *શાર્દૂલવિક્રીડિત છંદ* 🦋
➖ કુલ અક્ષર ૧૯ હોય છે , યતિ ૭ અને ૧૨મા અક્ષરે આવે છે.
➖૮ લઘુ અક્ષર અને ૧૧ ગુરૂ અક્ષર હોય છે.
➖પ્રથમ ત્રણ અક્ષર લઘુ – લઘુ –લઘુ (– – –) અને છેલ્લો અક્ષર પણ લઘુ હોય છે.
➖બંધારણ :- મસજસતતગા (– – –,U U-, U-U ,U U-,–U, –U, –)જોડાક્ષર પૂર્વેનો લઘુ અક્ષર ગુરૂ ગણાય.
➖➖ *ઉદાહરણો* ➖➖
➖ ના તારો અપરાધ, આમ ત્યજવા જેવો લગારે થયો.
➖અંધારું થયું પાતળું નભ વિષે તારાઘ્રુતિ નીતરી.
➖ભૂલોની જ પરંપરા જગતઆ,એવું દીસે છે પિતા!
🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋
🦋➖ *વસંત તલિકા છંદ* ➖🦋
➖ કુલ અક્ષર ૧૪ હોય છે, યતિ ૮મા અક્ષરે આવે છે.
➖બંધારણ :- તભજજગાગા (– – U, -U U, U-U , U-U,–, –)છેલ્લા બે લઘુ આવે
➖➖ *ઉદાહરણો* ➖➖
હા હા ગંગા વહુ બિચારી ખરું કહે છે.
🦋 *હરિગીત છંદ* 🦋
➖ દરેક ચરણમાં માત્રા- ૨૮ , યતિ – ૧૪ અને ૧૬મી માત્રાએ છેલ્લો અક્ષર ગુરૂ હોય.
🦋 *ચોપાઈ છંદ* 🦋
➖ કુલ ચાર ચરણ, દરેક ચરણમાં ૧૫-૧૫ માત્રાએ યતિ આવે છે.છેલ્લા બે અક્ષર લઘુ ગુરૂ હોય.
🦋 *દોહરો છંદ* 🦋
➖ કુલ ચાર ચરણ, પહેલા અને ત્રીજા ચરણમાં ૧૩ માત્રા અને બીજા અને ચોથા ચરણમાં ૧૧ માત્રા હોય છે.
🦋 *સવૈયા છંદ* 🦋
➖ એકવીસ કે બત્રીસ માત્રા આવે,યતિ ૧૬ મી કે ૧૭મી માત્રાએકુલ ચાર ચરણમાં ૨૮ માત્રાછેલ્લા અક્ષરો અનુક્રમે ગુરૂ લઘુ કે બે ગુરૂ
🦋 *ઝૂલણાછંદ* 🦋
➖ કુલ ચાર ચરણ , ૧૦,૨૦ અને ૩૦ માત્રાએ યતિ આવે.૩૭ માત્રા આવે.
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
🦋 *જ્ઞાન કી દુનિયા* 🦋
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
No comments:
Post a Comment